Sayyidina Abbas (A.S)

Daga wikishia
Hasumiyyar Haramin Abbas A Karbala

Abbas ɗan Ali ɗan Abi ɗalibi (Larabci: العباس بن علي بن أبي طالب) wanda ya rayu tsakanin shekaru 26-61 bayan hijira, ya shahara da Abul Fadli na biyar cikin jerin maza ƴaƴan Imam Ali (A.S) farko ɗa ga Ummul banin. Mafi muhimmancin gaɓar rayuwarsa shi ne hallararsa a waƙi'ar karbala da shahadar da ya yi a ranar ashura. Babu cikakken rahoto game da rayuwarsa da halayensa gabanin watan muharram shekara ta 61 bayan hijira, in banda wani rahoto da aka samu game da halartar yaƙin siffin.

A lokacin waƙi'ar karbala ya kasance kwamanda mai ɗauke da tutar Imam Husaini (A.S), shi yaje ya ɗebo ruwa daga kogin furat ya kawowa Imam Husaini (A.S) da sahabbansa da mataimakansa, Sayyidina Abbas (A.S) ya yi watsi da takardun aminci guda biyu da Ubaidullahi ɗan Ziyad ya bashi shi da ƴan'uwansa waɗanda suke uwa ɗaya uaba ɗaya, ya yi yaƙi cikin rundunar Imam Husaini (A.S) har sai da ya rabauta da shahada. A cewar wasu ba'arin littafan maƙtal, haƙiƙa ranar ashura lokacin da aka datse hannayensa guda biyu, ƙarfe ya nutse cikin kansa har sai da ya yi shahada. Wasu ba'arin malaman tarihi sun kawo rahoton kan irin yadda Imam Husaini (A.S) ya yi kuka kan shimfiɗarsa, wasu rahotanni sun siffanta Abbas cewa mutum ne dogo mai kyakkyawar fuska. Imaman shi'a sun yi bayanin manya-manya muƙaman da Abbas yake da su a aljanna, wasu ba'arin riwayoyi sun ƙunshi bayanin tarin karamominsa da suka haɗa da samun biyan buƙatar mutanen da ba ma ƴan shi'a bayan ga suka yi tawassuli da kamun ƙafa da shi. ƴan shi'a suna baiwa Abbas babban matsay, suna kiransa da ƙofar samun biyan buƙata suna kuma tawassuli da shi. Haramin Sayyidina Abbas (A.S) yana nan kusa da Haramin Imam Husaini (A.S) ya kasance ɗaya daga muhimman wuraren ziyarar ƴan shi'a, haka nan ƴan shi'a suna kiransa da Saƙi karbala (Mai shayar da ruwa a karbala), ranar tasu'a tara ga watan muharram ana danganta wannan rana da ranar ta'aziyyar Abbas, wannan a ƙasar Iran ran ace ta hutu a hukumance, haka kuma ranar haihuwarsa an sanya mata suna ranar waɗanda suka ji raunuka da ciwo a lokacin kallafaffen yaƙi da aka yi tsakanin Iran da Iraƙi. An gina wurare masu tarin yawa a ƙasar Iran ɗauke da sunan Abbas (A.S) daga jumlarsu Siƙakhuneh (famfunan ruwan sanyi na sadaƙa) Abbasiyya da Siƙanifar.

Ƙarancin Madogaran Bincike Dangane Da Abbas Bin Ali

Jadawalin kakannin uwayen sayyidina Abbas (A.S)[1]

A cewar ba'arin masu bincike, haƙiƙa babu cikakken rahoto a hannu game da rayuwar Abbas kafin waƙi'ar karbala, da wannan dalili ne aka samu saɓani mai yawan gaske game da haihuwarsa da rayuwarsa,[2] Chaloski masanin Iran ɗan ƙasar amurka yana ganin rayuwar Abbas matsayin wata ƙagaggiyar tatsuniyar tarihi,[3] akwai litattafai masu cin gashin kansu da aka wallafa su game da Sayyidina Abbas (A.S), galibinsu an rubuta su a ƙarni na goma sha huɗu da na sha biyar bayan hijira, misalin Abdul-wahid Muzaffar (Wafati:1310.h.ƙ) marubucin littafin Baɗalul Alƙami cikin mujalladi uku, Muhammad Ibrahim Kalbasi Najafi marubucin littafin Khasa'isul Al-Abbasiya (Wafati:1362.h.ƙ).[4] Muhammad Ali Urdubadi marubucin Hayatu Abil Fadli Al-Abbas. Musawi Muƙarrm (Wafati:1391.h.ƙ), marubucin littafin Ƙamar Bani Hashim Abbas, da Rabbani Khalkhali marubucin Cehere Darakhshan Ƙamar Bani Hashim (Wafati:1389.h.Shamsi).

Suna Da Nasaba

Abbas ɗan Ali ɗan Abi ɗalibi wanda ake yi wa alkunya Abul Fadli, shi ne na biyar cikin jerin maza ƴaƴan Imam Ali (A.S), mahaifiyar ita ce Fatima Bint Hizam wacce aka fi sani da Ummul banin, Abbas ya kasance ɗa na fari a wurin Ummul banin.[5]

Mahaifiya

Aƙilu wanda ya kasance masanin nasaba ta hanyarsa ne Imam Ali (A.S) ya auri Ummul Banin mahaifiyarsa Sayyidina Abbas (A.S), a wani ƙaulin ance Imam Ali (A.S) da kansa ya buƙaci Aƙilu ya samar masa da mata da zata haifa masa ɗa sadauki jarumi,[6] wasu ba'arin rahotanni sun bayyana cewa a daren ashura, Zuhairu ɗan Ƙainu bayan ya samu labarin takardar aminci da Shimru ya kawowa Abbas (A.S) sai ya ce masa: ya kai ɗan sarkin muminai, lokacin da mahaifinka ya nemi yin aure ya gayawa baffanka Aƙilu ya samo masa mata daga gidan jarumai sadaukai domin ta haifa masa yaro sadauki jarumi, yaron da zai kasance mataimakin Husaini (A.S) a filin karbala[7] Urdubadi ya fayyace bayani ƙarara game da tattaunawar da ta gudana tsakanin Abbas da Zuhairu in banda littafin Asrarul Al-shahada bai ga wannan tattaunawa a wani littafin daban ba.[8]

Alkunya

  • Abul Fadli: shi ne mafi shaharar alkunyar Abbas.[9] wasu suna ganin cewa dalilin samun sunan wannan alkunya ya samo asali ne daga kasancewar duk wanda aka haifa cikin dangin bani hashim ana kiransa da Abul Fadli tun yana yaro ƙarami,[10] Sayyid Abdur-razaƙ Musawi Muƙarram tare da naƙali daga littafin "Aljarida fi usuli ansabil alawiyyin" ya naƙalto cewa Abbas (A.S) yana da ɗa da ake kira da Fadlu, da wannan dalili ne ake kiransa da Abul Fadli (Baban fadlu).[11]
  • Abul ƙasim: ana kiransa da wannan alkunya sakamakon ɗansa Alƙasim, wannan alkunya ta zo cikin ziyaratu arba'in.[12]
  • Abul ƙirabati: wasu sun tafi kan cewa wannan alkunya ya sameta ne sakamakon a lokacin waƙi'ar karbala shi ne ya yi ta jigilar kawo ruwa ga rundunar Imam Husaini (A.S) cikin gorar ruwa, wannan alkunya ta zo cikin littafai daban-daban[13] ƙirabati shi ne jakar ruwa ko gorar ruwa.[14]
  • Abul Farja: ya samu wannan alkunya sakamakon samun biyan buƙatar masu tawassali[15] farjatu tanan nufin buɗi da kawar da baƙin ciki.[16]

Ziyaratu Shuhada

السَّلَامُ عَلَی الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ، الْمِوَاسِی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ، الْآخِذِ لِغَدِهِ مِنْ أَمْسِهِ، الْفَادِی لَهُ الْوَاقِی، السَّاعِی إِلَیهِ بِمَائِهِ الْمَقْطُوعَهِ یدَاهُ

Amincin Allah ya tabbata gareka Abbas bin Amirul muminin wanda ya taimakawa dan'uwansa da ransa ya sadaukar da kansa saboda shi, ya yi aiki a duniya domin lahira, ya fansar da ransa ga dan'uwansa yana mai bashi kariya da garkuwa, yana mai jigilar ruwa zuwa gare shi hannuwansa a yanke.

Sayyid Ibn Tawus, Iqbal al-A’mal, 1409H, juzu’i na 2, shafi 574.

Laƙubba

Sayyidina Abbas (A.S) yana da laƙubba masu yawan gaske, wasu daga cikinsu daɗaɗɗu ne wasu kuma sababbi ne da mutane suka masa su sakamakon dogara da siffofinsa da falalolinsa.[17] ba'arin waɗannan laƙubba sun kasance kamar haka:

  • Ƙamaru bani hashim:[18] an ce anna gaya masa wannan suna sakamakon kyakkyawar fuskar da yake da ita ne, mutane suna kirsan da watan bani hashim.[19]
  • Babul Al-hawa'iji:[20] a cewar bagdadi wannan laƙabi nasa ya samu shahara tsakanin ƴan shi'ar duk duniya bawai kaɗai na Iraƙi ba.[21] da yawan mutane sun yi Imani duk sanda suka yi tawassuli da Abul Fadli Abbas (A.S) Allah ya na amsa addu'arsu su samu biyan buƙatu.[22]
  • Saƙƙa: wasu ba'ari sun tafi kan cewa wannan laƙabi ya shahara tsakanin malaman tarihi.[23] sau uku Sayyidina Abbas (A.S) yana kawo ruwa tantinan Rundunar Imam Husaini (A.S) a karbala.[24] cikin waƙoƙi An fayya ce Sayyiduna Abbas (a.s) da wannan laƙabi, kamar "Ini Anna al-Abbas Aghdawa Balsaghi; (Ni ne Abbas ne na kasance ina ta jigilar jaka ruwa safiya da yamma).[25]
  • Babul Husaini: wasu ba'ari tare da jingina da mukashar Sayyid Ali Khazi Ɗabaɗaba'i arifi a shi'a ya kuma karɓo wannan labari na cewa shi Sayyidina Abbas (A.S) shi ne ka'abar waliyyai, sune suka jigina wannan laƙabi zuwa gare shi.[28]

Tarihin Rayuwa

A cewar ba'arin masu bincike, haƙiƙa babu cikakken rahoto game da rayuwar Abbas kafin waƙi'ar karbala.[29] iya abin da aka iya samu daga labarin rayuwarsa kafin karbala shi ne halartarsa yaƙin siffin da wata muhimmiyar gaɓa a lokacin binne Imam Hassan Mujtaba (A.S).[30] sauran duk abubuwan da aka samu daga rayuwarsa sun kasance ne a lokacin waƙi'ar karbala.[31]

Haihuwa

Akwai saɓani game da wace shekara aka haifi Sayyidina Abbas (A.S).[32] wannan saɓani ana tsammanin ya faru ne daga naƙalin shekarun Abbas (A.S) a lokacin shahadar mahaifinsa Imam Ali (A.S), wanda wasu suka tafi kan cewa yana da shekara 16-18.[33] wasu kuma suna ganin shekarunsa 14 bai ma kai shekarun taklifi a wancan lokacin ba.[34]

Abin da ya shahara shi ne cewa a shekara 26 bayan hijira ne aka haifi Abbas a garin madina.[35] a cewar Urdubadi dangane da a wace rana ko wanne wata ne aka haifeshi nan ma babu cikakken rahoto da aka samu daga madogarai in banda wani littafi da ake kira da Anisul Al-shi'a da aka rubuta shi a ƙarni na 13 bayan hijira, an bayyana ranar 4 ga watan sha'aban matsayin ranar da aka haife shi.[36] marubucin Khasa'isul Ash-shi'a ba tare da ambato madogara ba ya ce a lokacin da aka haifi Abbas Imam Ali (A.S) ya ɗauke shi ya rugume shi ya sanya masa suna Abbas, ya yi kiran sallah a kunnen damansa sannan ya yi iƙama a kunne hagunsa, sai ya sumbaci dantsensa ya fashe da kuka cikin amsar da ya baiwa Ummul banin game dalilin yin kukansa, sai ya ce za a datse dantsensa guda biyu a hanyar taimakon Husaini (A.S), a ranar lahira Allah zai saka masa kan yanke hannuwansa guda biyu zai bashi fukafukai guda biyu.[37] an rubutu wasu litattafan bisa dogara da wannan naƙali, tare da bijiro da batun kukan Imam Ali (A.S) game da datse hannuwan Abbas guda biyu.[38]

Jadawalin tawirar `ya`yan Sayyidina Abbas (A.S)[39]

Mata Da ƴaƴa

Abbas tare da Lubabatu jikar Abbas ɗan Abdul-muɗɗalib an ɗaura musa aure a tsakanin shekara 40-45 bayan hijira.[40] ba'arin madogarai sun ambaci Ubaidullahi ɗan Abbas a matsayin mahaifin Lubabatu matar Abbas,[41] Ibn Habib Bagdadi, malamin tarihi a ƙarni na uku yana ganin Lubabatu matar Abbas (A.S) matsayin ɗiyar Ubaidullahi, sannan kuma ɗaya Lubabatun ɗiyar Abdullahi bin Abbas,[42] ya gabatar da ita matsayin mata ce ga Ali ɗan Jafar.[43] Lubabatu ta haifa Abbas ƴaƴa biyu maza Fadlu da Ubaidullahi.[44] bayan shahadarsa sai ta auri Walid ɗan Utba daga bay kuma da auri Zaidu ɗan Hassan.[45]

Ubaidullahi ɗan Abbas (A.S) ya yi auri tare da ɗiyar Imam Sajjad (A.S).[46] ba'arin masu bincike sun dangata wasu ƴaƴan daban masu suna Hassan, ƙasim, Muhammad da kuma ƴa mace ga Abbas (A.S) sun ce ƙasim da Muhammad suna cikin jerin waɗanda suka yi shahada a ranar ashura, sun yi shahada ne bayan babansu.[47]

An bada rahoto cewa tsatson Abbas daga ɗansa Ubaidullahi da ɗansa Hassan sun ci gaba da yaɗuwa, ƴaƴan Abbas suna daga cikin mafi shahara dangin Alawiyyawa, da yawa-yawansu sun kasance daga malamai, alƙalai da sarakuna.[48]akwai rahotan yaɗuwa da faɗaɗuwar zuriyar Abbas a arewacin afrika da da ƙasar Iran.[49] wasu suna ganin dalilin wannan yaɗuwa da bazuwar ya samo asali ne daga hijirar ƴaƴan Abbas sakamakon zaluncin da suka dinga fuskanta daga hukumomi.[50]

Yaƙin Siffin

Ba'arin litattafai da aka wallafa su ƙarnoni na baya-bayan nan sun naƙalto halartar Abbas a yaƙin siffi, cikin wannan yaƙi ya ksance a jumlar ɗaiɗaikun mutane waɗanda ƙarƙashin kwamandancin Malikul Ashtar suka kai hari kogin furat suka ɗebowa rundunar Imam Ali (A.S) ruwa.[51] cikin waɗannan litattafai da aka rubuta a baya-bayan nan an bada rahoto kan kashe Ibn Sha'asa daga sham tare da ƴaƴansa guda bakwai ta hannun Abbas a yaƙin siffin.[52] a cewar ba'arin marubuta, haƙiƙa mutanen sham suna ganin Ibn Sha'asa yana da ƙarfi daidai da mayaƙa mahayan dawakai guda dubu.[53] wasu ba'arin masu bincike sun yi shakku game da hallarar Abbas a yaƙin siffin tare da bayyana cewa hakan baya dacewa da shaidu na tarihi.[54] Bisa dogara da abin da Ardubadi ya kawo a littafinsa, daga ƙissar wasiyyar Imam Ali (A.S) ga Abbas da wasiyya zuwa gare shi game Imam Husaini (A.S) duk da cewa abu ne da ya shahara amma tare da babu wata madogara kan wannan labari.[55]

Abbas A Filin Karbala

Tushen ƙasida: Waƙi'ar Karbala

Halartar Abbas (A.S) a waƙi'ar karbala yana daga cikin muhimman gaɓar rayuwarsa, yana daga cikin rawar da ya taka a filin karbala, ana ganin Abbas (A.S) matsayin ɗaya daga cikin fitattun mutane cikin miƙewar Imam Husaini (A.S). [56}[56]rayuwar Abbas daga lokacin da Imam Husaini (A.S) ya taso daga madina zuwa garin makka, bayan nan daga makka zuwa kufa kafin fara waƙi'ar karbala a watan muharram shekara ta 61 bayan hijira ba.[57]

Karanta Huɗuba A Makka

Marubucin littafin "Khaɗibu Ka'aba" ya danganta wata huɗuba ga Abbas.[58] da ya rubuta tare da madogara rubutacciya da yake jingina ta ga littafin "Manaƙibu Sadatil Al-Kiram" wanda da kansa ya faɗa ƙarara cewa shi ma bai taɓa ganin wannan littafi ba.[59] kan asasin wannan rahoto Sayyidina Abbas (A.S) ranar 8 ga watan zil hijja ya karantawa mutane wata huɗuba kan saman rufin ɗakin ka'aba, cikin wannan huɗuba ya yi ishara zuwa ga muƙamin Imam Husaini (A.S) tare da bayyana cewa Yazidu ya kasance mutum mashayin giya, sannan ya yi kan bai'ar da mutanen suka yiwa Yazidu, cikin wannan huɗuba ya bayyana cewa matuƙar yana numfashi ba zai taɓa bari wani mutum ya shahadantar da Imam Husaini (A.S) ba, hanya ɗaya da za a kashe Imam Husaini (A.S) shi ne da Abbas baya numfashi.[60] Joya Jahanbakshi cikin wata maƙala tare da la'akari da suka na adabi kan matanin wanann huɗuba da aka danganta ga Abbas da kuma rashin sanin tushen ta, da asalin littafin da aka naƙaltota ta ya yi watsi da wannan huɗuba, yana fayyacewa ƙarara wannan huɗuba ba ta da wata madogara.[61]

Riƙe Tuta A Ranar Ashura

Sayyidina Abbas (A.S) a ranar ashura ya kasance mariƙin tutar rundunar Imam Husaini (A.S). a safiyar ranar ashura ne Imam (A.S) ya miƙawa Abbas wannan muƙami[62] kan asasin ba'arin rahotanni haƙiƙa Imam (A.S) lokacin da Abbas ya nemi ya bashi izinin shiga filin yaƙi ya tunatar da riƙi tutarsa.[63]

Shayarwa Da Kuma Kawo Ruwa

Bisa rahotan madogaran tarihi lokacin da abokan gaba suka toshewa Imam Husaini (A.S) da ayarinsa ruwa, ƙishirwa ta tsananta cikin ayarinsu, Imam (A.S) ya aika Abbas tare da sojoji mahayan dawakai su 30 da masu tattaki guda ashirin zuwa ɗebo ruwa tare da jakar ɗebo ruwa guda ashirin suka nufi gaɓar bakin kogin furat da ake kira da shari'atu furat domin ɗebo ruwa. Sun isa bakin kogin da daddare, amma Amru ɗan Hajjaj da mutanensa suka nemi hana su kaiwa ga wannan kogi, sai dai cewa Sayyidina Abbas (A.S) tre a mataimakansa sun samu nasarar kora Amru ɗan Hajja da mutanensa baya, da wannan ne suka isa kogin furat suka ciko waɗannan jakunkuna da ruwa, kan hanyarsu ta dawowa ne Amru ɗan hajjaj da mutanensa suka ƙara kai musu farmaki, sai dai cewa Abbas da sauran mahayan dawakai daga mutanensu sun toshewa abokan gaba hanya tare da kai wannan ruwa zuwa sansanin ayarin Imam Husaini (A.S).[64]

ƙin Karɓar Takardar Bada Aminci

lokacin da ayarin Imam Husaini (A.S) suke karbala, maƙiya sun kawowa Abbas da ƴan'uwansa waɗanda suka uwa ɗaya uba ɗaya takardar aminci.

Takardar Aminci Ta Abdullahi ɗan Abi Mahal

Lokacin da Shimru ɗan zil jaushan ya karɓi wasiƙa daga Ubaidullahi ɗan ziyad game da ko dai Imam Husaini (A.S) ya miƙa wuya ko kuma su kashe shi, yayin fitowa daa ga fadar ɗan Ziyad ya karɓi takardar amintar da Abbbas da ƴan'uwansa biyu daga hannun Abdullahi ɗan Abi Mahal wand aya kasance ɗan'uwa ga Ummul Banin kuma daga mutanen Shimru ɗin, ya karɓo wannan takarda ne daga wurin Ubaidullahi ɗan Ziyad domin amintar da ƴaƴan ƴar'uwarsa daga kisa, aka kai wannan wasiƙa sansanin Imam Husaini (A.S) zuwa ga Abbas da sauran ƴan'uwansa da suke uwa ɗaya uba ɗaya, lokacin da wand aaka aika da wannan wasiƙa ya je wurin Abbas da ƴan'uwansa, ya ce musu: wannan wasiƙa ce ta amintar da ku da baffanku ya aiko ni da ita zuwa gareku, cikin amsar da suka gaya masa sun ce: ka gaishe shi ka ce masa bama buƙatar wannan wasiƙa, amincin Allah ya fiye mana daga takardar amincin ɗan Sumayya.[65]

Takardar Aminci Ta Shmiru ɗan Zil Jaushan

A daren tara ga muharram, Shimru ya tsaya gaban sahabban Imam Husaini (A.S) ya ce: ina ƴaƴan ƴar'uwata ?! Abbas, Jafar da Usman suka fito daga cikin tanti suka ce: me kake so ne? sai Shimru ya ce: ku kuna cikin aminci. Sai suka ce masa: idan har kai baffanmu ne Allah ya tsine maka kai da takardar amincin nak. Mu kaɗai ka kawo takardar aminci shi kuma ɗan Annabi sai ka yi watsi da shi ko![66] Ibn A'asam (Wafati:314.h.ƙ) cikin rahoto ya naƙalto kamar haka: lokacin da Shimru ya ɗaga murya ya kira ƴaƴan Ummul banin, Imam Husaini (A.S) ya ce musu ku amsa masa mana duk da cewa dai fasiki ne shi, saboda shi ɗin yana cikin baffanenku. Sayyidina Abbas da ƴan'uwansa suka cewa da Shimru: me yake tafe dakai? Sai Shimru ya ce: yaku ƴaƴan ƴar'uwata! Kuna cikin aminci, kada ku kashe kanku cikin zama tare da Husaini ku yi ɗa'a da biyayya ga Sarkin muminai Yazidu ɗan mu'awiya, a wannan lokaci ne Abbas ɗan Ali ya ce: mutuwa kanka ya Shimru! Allah ya tsine maka kai da wasiƙar amincintaka; ya kai maƙiyin Allah! Shin kai yanzu kana ce mana mu yi ɗa'a da biyayya ga maƙiyin Allah, mu cire hannunmu daga taimakawa ɗan'uwanmu?![67]

Akwawasu rahotanni daban daga Ibn Kasir (Wafati:774.h.ƙ) saɓanin daɗaɗɗun litattafai, ya naƙalto kamar haka: ƴan'uwan Husaini sun cewa Shimru: idan har zaka bamu aminci mu da ɗan'uwanmu Husaini, za mu karɓi takardar aminci daga gareka, idan hakan ba za ta yiwu ba, to bamu da buƙatar takardar amincinka.[68] sai dia cewa rahotan Ibn Kasir da na Ibn A'asam sakamakon jinkiri zamani da abin da suka tattaro, akwia buƙatar sanya lura kansu, su ɗin saɓanin tsofaffin rahotanni ne.[69]

Hubbaren Sayyidina Abbas (A.S) Shekarar 2016 miladi

Shahadar ƴan'uwan Abbas

Kan asasin rahotanni na tarihi, Ummul Banin ta haifawa Imam Ali (A.S) ƴaƴa huɗu su ne Abbas, Jafar, Abdullahi da Usman.[70] Sayyidina Abbas a la'asar ɗin ashura ya kasance yana kwaɗaitar da ƴan'uwansa da ƙarfafa su kan gumurzu da abokan gaba.

Cikin rahotan Shaik Mufid (Wafati:413.h.ƙ), ɗabarsi (Wafati:548.h.ƙ), Ibn Nama (Wafati:645.h.ƙ) d aIbn Hatim (Wafati:664.h.ƙ) sun naƙalto cewa Abbas ya cewa da ƴan'uwansa da suke uwa ɗaya Abdullahi, Jafar da Usman: yaku ƴaƴan mahaifiyata! Ku shiga filin yaƙi domin ni na ganku da idanuna (ƙaƙa za ku samu shahada cikin tafarkin Allah) haƙiƙa na muku nasiha domin Allah da Manzon Allah (S.A.W) saboda ku baku da ƴaƴa.[71] a cewar Muhammad Ali Urdubadi, dalilin da ya sanya Abbas ya aika ƴan'uwansa da wurwuri ta yiwu domin samun ladan ƙarfafa su kan yin jihadi, ko kuma domin samun ladan masu haƙuri kan shahada.[72] Kan asasin wani rahoto wanda Abu Mukhnif (Wafati:157.h.ƙ) da ɗabari (Wafati:310.h.ƙ) suka naƙalto cewa Abbas a la'asar ɗin ranar ashura ya cewa da ƴan'uwansa da suke daga uwa ɗaya: yaku ƴaƴan babata ku shiga filin yaƙi domin na ci gadonku, domin baku da magada, sai suka bi umarninsa suka je suka yi shahada.[73] sai dai cewa wannan rahoto bashi da inganci, saboda cikin wannan hali shi kansa Abbas ya san kashe shi za a yi, saboda neman cin gado a irin wannan hali sam bashi da wata ma'ana.[74] haka kuma wannan rahoto baya dacewa da dokokin gado, saboda samuwar Ummul Banin, batun cewa ƴan'uwan Abbas basu da ƴaƴa basu da mata, tare da hakan ba zai bawa Sayyidina Abbas (A.S) damar cin gadonsu ba, kaɗai Ummul Banin ce za ci gadon ƴaƴanta.[75]

Waƙar Rajas A Ranar Ashura

A waƙi'ar karbala an naƙalto rajas daban-daban[76] daga jumlarsu akwai wannan:

أقسَمتُ بِالله الأَعَزِّ الأَعظَم

وَ بِالحَجونِ صادِقاً وَ زَمزَم‏ وَ بِالحَطیمِ وَالفَنَا المُحَرَّمِ لَیُخضَبَنَّ الیَومَ جِسمی بِدَمی دونَ الحُسَینِ ذِی الفَخارِ الأَقدَمِ

إمامُ أهلِ الفَضلِ وَالتَّکَرُّم‏

Fassara: Ina rantuwa da Allah mafi buwayar girma ina mai gaskiya. Na rantse da hajun da ruwan zamzam da haɗimi da ɗakin Allah da filin masallacin harami. Wallahi a yau gangar jikina za ta jike da jini kafin Husaini ma'abocin alfahari da gabata cikin falala imami ma'abocin falala da karamci.[77]

لا أرهَب الموتَ إذ الموتُ زقا

حتی أُواری فی المصالیت لقا نفسی لنفس المصطفی الطُّهر وَقا انی أنا العباس أغدو بالسِّقا و لا أخاف الشر یوم المُلتقی

و لا أخاف الشر یوم الملتقی

Ba na tsoron mutuwa, idan ta yi kira, sai na fada cikin wadanda aka jarraba, aka binne ni a cikin turbaya, rayuwata garkuwa ce da sadaukarwar rayuwar Husaini, zababbe kuma tsaftatacce, ni ne Abbas, wanda da nake kawo jakar ruwa, kuma a ranar yaƙi, ba na tsoran haɗuwa da abokan gaba.

Bana tsoran sharrin ranar gwabza yaƙi da maƙiya.[78]

Idan mutuwa mutuwa ce, bari ta zo gare ni don in riƙe ta In rungumeta. Na fito ne daga wannan rayuwa har abada daga gare ni Shi ne ya ɗauki ga launi na launi.[79]

وَاللهِ إن قَطَعتُمُ یَمینی

إنّی اُحامی أبَداً عَن دینی‏ وعَن إمامٍ صادِقِ الیَقینِ

نَجلِ النَّبِیِّ الطّاهِرِ الأَمی

Wallahi ko zaku yanke min hannuna na dama Lallai ni ba zan gushe har abada ina kare addinina Da Imami mai gaskiyar yaƙini ɗan Annabi tsarkakke amintacce.[80]

Shahada

Sayyid Murtada Awini:
Hannun Abbas bn Ali ya gutsire a lokacin da la'anannen nan ya sami damar buga kansa da sanda. Amma har da ba a yanke hannaye ba, fikafikan sama ba za su kasance sun filfila sama ba. Idan sararin duniya aljanna ce, ina aljanna da Abban bin Ali ya zama tsuntsu sama yake filfilawa a sararin sama?.

[81]

Kan asasin rubutun Muhammad Hassan Muzaffar ra'ayin mafi yawan malaman tarihi yanke ba shakku Abbas (A.S) ya yi shahada a ranar 10 ga watan muharram. Muzaffar ya naƙalto wasu maganganu biyu kan ra'ayin da ya tafi kan cewa ya yi shahada a ranar ta 7 ko ta 9 ga watan muharram sai dai cewa malamin yana ganin waɗannan maganganu biyu na ƙarshe maganganu ne masu rauni marasa inganci.[82] An samu mabambantan rahotanni game da gumurzun Abbas (A.S) a ranar ashura da labarin shahadarsa.[83] bisa wasu naƙalan madogarai, gabanin shahadarsa ya kasance mutum na ƙarshe daga bani hashim cikin sahabban Imam Husaini (A.S) da ya kutsa fagen daga da ɗauki ba daɗi.[84] A cewar Shaik Mufid, Imam Husaini da Abbas ɗan Ali tare suka shiga fagen daga, sai dai cewa sojojin Umar ɗan Sa'ad sun raba su da juna, Imam Husaini ya dawo tantinsu bayan jin cewa da ya yi jikinsa ya yi rauni ta kai ga ba shi da ƙarfin jiki da zai ci gaba da gwabza yaƙi, a wannan hali ne Zaidu ɗan Warƙa Hanafi da Hakim ɗan Ɗufaili Sinbisi suka je suka kashe shi.[85] Shaik Mufid bai kawo sauran filla-filla abin da ya faru ba, haka zalika cikin littafin maƙtal Abi Mukhnif bai labarin shahadar Abbas filla-filla ba.[86] bisa naƙalin Balazuri cikin littafin Ansabul Al-Ashraf, ba'ari suna cewa Harmalatu ɗan Kahil tare da wasu gungun jama'a ne kowanne sun haɗu suna dinga saran Abbas, ta kai ga kowanne sai da ya sare shi har suka shahadantar da shi.[87] cikin wata riwaya daga Imam Baƙir (A.S),[88] haka kuma cikin ziyaratu nahiya gairu mashhur.[89] Yazidu ɗan Ruƙad da Hakim ɗan Ɗufaili Ɗa'i an bayyana su matsayin mutanen da suka kashe Abbas.

Kan asasin wasu ba'ari daga madogarai, bayan bakiɗayan sahabban Imam Husaini (A.S) da dangin bani hashim a filin karbala, sai Abbas ya nemi ɗebo ruwa ya kawo sansaninsu, a wannan ƙoƙari nasa don kaiwa ga gaɓar kogin shari'atu furat sai ya kai hari har ya samu nasara tarwatsa masu gadin wannan ruwa ya kai kansa zuwa ga kogin, ya ɗebo wannan ruwa sai dai cewa kuma kan hayar dawowa maƙiya Allah sun kai masa hari, ya gwabza yaƙi tare da abokan gaba a nukhailiyya yana ta ƙoƙarin kawo wannan ruwa sansaninsu sai Zaidu ɗan Warƙa Juhuni ya lallaɓo ta bayan bishiyar dabino ya afka masa ya sare shi a hannunsa na dama, sai Abbas ya riƙe takobinsa da hannun hagu ya ci gaba da gwabza yaƙi tare da abokan gaba. Hakim ɗan Ɗufaili ɗa'i wanda ya ɓuya a bayan bishiya sai ya sari hannun hagun Abbas bayan nan ya ɗauko wani dogon ƙarfe ya caka masa a ka ya shahadantarshi.[90] bisa wani rahoto daga littafin Al-manaƙib wal Al-masalib, ranar ashura an yanke hannaye da ƙafafun Abbas.[91] Kan asasin rahotan Khawarzimi, lokacin da Abbas (A.S) ya yi shahada, Imam Husaini (A.S) ya halarci kan makararsa ya yi ta rusa kuka yana cewa:

اَلآنَ اِنکَسَرَ ظَهری وَ قَلَّت حیلَتی

Yanzu kam bayana ya karye dabarata ta ƙaranta.[92] tare da haka Khawarzimi baya ganin Abbas matsayin mutum na ƙarshe da ya shiga filin yaƙi daga ɓangaren Imam Husaini (A.S)[93] A wasu madogarai an ambaci cewa Abbas ya yi shahada yana da shekaru 34 da haihuwa.[94]

Ku Duba: Kibiya Mai Baki Uku

Abbas Ya ƙi Yarda Ya Sha Ruwa Saboda Girmama Imam Husaini (A.S) A cewar Fakhrud-dini Ɗuraihi malamin ƙarni na 11 bayan hijira a cikin littafinsa Almuntakhab lokacin da Abbas ya je Shari'atu Furat ya kamfato ruwa da hannayensa guda biyu domin ya sha, amma lokacin da kusanto da ruwan fuskarsa sai ya shiga tunanin irin ƙishirwar da Imam Husaini (A.S) yake ciki sai ya zubar da ruwan ya taso cikin ƙishi ɗauke da jakar ruwa ya fito.[95] Allama majlisi shi ma cikin littafin Biharul Al-anwar ya kawo wannan Magana ba tare da ambatar asalin madogararta ba.[96] Habibullahi Cayiciyan mawaƙin juyayi da ta'aziyyar Ahlul-baiti (A.S) ya rera waƙa gamae da wannan waƙi'a: Karbala ita ce Ka'aba ta soyayya kuma ina cikin Ihrami ina da aibi biyu a cikin wannan alƙiblar ta masoya. Hannuna ya taɓa ruwan da ba naka ba Idanuna sun ba ni siffar ruwan da ke gudana. Dole ne in ga wannan kuma in bayar da hannu hadaya don aikin Hajji da kaddarata su cika.[97] Urdubadi tare da fashin baƙi kan matanin ziyaratu nahiya muƙaddasa ya yi ƙoƙari tabbatar da cewa wannan waƙi'a ta ɗebo ruwa ta faru da gaske.[98] Joya Jahan bakshi mai bincike ilimin al'adu cikin rubutu tare da fayya cewa ƙarara wannan waƙi'a ta ɗebo ruwa ba ta zo ba ciki daɗaɗɗun matanan tarihi, akwai tsammanin wannan ƙisa ta zo cikin waƙen ta'aziyya daɗaɗɗe daga littafin maƙatilul ɗalibin, A cikinsa ance Abul Fazl ya shayar da Hussaini duk da kishirwa yaƙe ciki.[99][Tsokaci 1]

Falaloli Da Hususiyoyi

Wasu ba'arin malamai suna ganin ɗaya daga cikin hususiyoyin Abbas (A.S) shi ne kasancewa tare da Imam Ali (A.S) da rayuwa tare da Imam Hassan (A.S) da Imam Husaini (A.S).[100] Abdur-Razaƙ muƙarram a cikin littafin Al-Abbas, ya naƙalto wata jumlar daga littafin Asrarul Al-shahada daga ma'asumai da taken hadisi cewa Abbas ya amfana daga ilimi.[101] Jafar ya rubuta suka game da shi "ta fuskancin Ilimi, tsantseni, addu'a da ibada haƙiƙa Abbas ya kasance daga manya daga Ahlul-baiti"[102] wasu ba'ari suna ganin cewa duk da Abbas (A.S) bai kai darajar Ma'asumi ba, amma shi ne mafi kusancin mutum zuwa ga ma'asumi.[103] Sayyidina Abbas (A.S) ya ga ma'asumai guda biya. Imam Ali (A.S), Imam Hassan (A.S), Imam Husaini (A.S), Imam Sajjad (A.S) da Imam Baƙir (A.S) waɗanda ukun ƙarshen cikinsu sun halarci filin karbala tare da shi.[104] Sayyid Muhammad Ali Riyadi mawaƙin ƙarni na sha huɗu hijira shamsi, cikin sananniyar waƙa ya yi ishara zuwa ga wannan falala.

Baffan Imami ɗan'uwa kuma ɗan Imami Sayyidina Abbas amincin Allah ya tabbaa a gare shi Imamai huɗu sun idanu biyu da Sayyidina Abbas Sun sumbaci hannun da ka riƙe tuta da shi.[105]

Marubutan da suka a zamanin baya sun rubuta cewa Abbas (A.S) bay a ganin kansa tsara da daidai tare da manyan ƴan'uwansa biyu ma'ana Imam Husaini (A.S) da Imam Hassan (A.S), kodayauhse yana ganinsu matsayin imamansa yana ɗa'a da biyayya gare su.[106] kodayushe yana kiransu cikin girmama cikin faɗin "Ya ɗan Manzon Allah" da "Ya shugabana" da dai kalmomin girmanawa misalin wannan.[107]

Kalbasi cikin littafin Khasa'isu Al-Abbasiya, ya tafi kan cewa Sayyidina Abbas (A.S) mutum ne mai kyakkyawar fuska abar so ga kowa, da wannan dalili ne ake kiransa da laƙabin ƙamaru bani hashim.[108] an naƙalto daga makashin Abbas (A.S) ya ce haƙiƙa ban taɓa kyakkyawan mutum mai kyawun fasalin halitta irin Abbas ba, mutum wanda cikin idanuwansa akwai alamun sujjada.[109] kan asasin ba'arin rahotanni, ana lissafa Abbas daga keɓantattun fitattun mutane a cikin bani hashim mutum ne mai ƙarfaffan jiki gashi dogo, ta kai ga idan ya zauna gadon bayan doki ƙafafunsa suna taɓa ƙasa.[110] ɗaya daga cikin falalolinsa bisa da'awar malam Kalbasi maƙiya da masoya duk suna yabonsa babi wani mutum da zai iya inkari da ƙarayata jarumtarsa.[111] wasu malamai sn lissafa karamci da kyauta cikin sauran falalolinsa, ta kai ga mutane na biga misali da karamcin Abbas (A.S).[112]

Matsayin Da Abbas Yake Da Shi A Aljanna Da Burin Shahidai Kansa

Haƙiƙa Abbas yana cikin bayanannu fitattun sahabban Imam Husaini (A.S) a ranar ashura.[113] shi ne mariƙin tuta a rundunar Imam Husaini (A.S) lokacin waƙi'ar karbala.[114] haƙiƙa Imam ya yi amfani da kalmomi kan Abbas misalin "Raina fansa ga ɗan'uwana".[115] haka nan kuma ya yi kuka kan jana'izar Abbas.[116] wasu ba'ari sun bayyana cewa wannan Magana da wannan mu'amala da Imam ya yi kan Abbas tana nuni irin matsayin da Abbas yake da shi a wurin Imami na uku.[117]

Cikin hadisi na ƙarfafa irin matsayi na musammam da Abbas yake da shi a cikin Aljanna, kan asasin wata riwaya, Imam Sajjad (A.S) ya ce: Allah ya yi rahama ga baffana Abbas haƙiƙa ya fansar da kansa ga ɗan'uwansa Imam Husaini (A.S) kuma cikin wannan hanya ne aka datse masa hannuwansa guda biyu, haƙiƙa ranar lahira Allah ya maye masa su da fukafukai guda biyu a cikin aljanna domin ya tashi sama da waɗannan fukafukai tare da mala'iku ya kewaya saman gidan aljanna, kamar dai yadda aka bawa Jafar ɗan Abi Ɗalibi fukafukai biyu.[118] Imam Sajjas (A.S) ya ci gaba da cewa baffana Abbas yana da wani babban matsayi da muƙami a wurin da Allah, wanda rabar alƙiyama bakiɗayan shahidai suke gibɗi da fatan samunsa.[119] haka nan Abu Nasar Bukhari ya naƙalto wata riwaya daga Imam Sadiƙ (A.S) cikin wannan riwaya an siffanta Abbas da «نافذ البصیرة» (Mutum Mai zurfin basira) kuma ma'abocin ƙarfafaffen imani, ya yi jihadi tare da Imam Husaini (A.S) ya yi shahada.[120] wannan riwaya ta zo a wasu madogaran daban.[121]

Sayyid Abdur-Razaƙ muƙarram cikin littafin Maƙtalul Al-Husaini yana cewa Imam Sajjad (A.S) bayan waƙi'ar ashura ya nemi taimako daga bani asad domin binne gawarwakin shahidan karbala, amma bai nemi taimakonsu ba kan binne Imam Husaini (A.S) da Sayyidina Abbas (A.S), ya ce domin binne waɗannan shahidai biyu akwai waɗanda za su taimaka mana, sabo da haka ba ma buƙatar taimakonku.[122] Ayatullahi Jawadi Amoli masanin tauhidi mai dandaƙe bincike ɗan shi'a ya tafi kan cewa falalar tashi tare da mala'iku wace babu wani daɗi sama da ita, cikin riwaya an keɓanci bawan Allah na gari Abbas (A.S) misalin wannan lada na gaibu, bayyanar sirrikan ibada da ɗa'a da bayyanuwar ruhin bautawa Allah[123]

Ziyarori

Kan asasin rahotan da ya zo daga littafin "Pajuheshi dar sireh wa simaye Abbas bin Ali", an naƙalto ziyarorin Abbas ɗai-ɗai har guda goma sha ɗaya daga madogarai daban-daban,[124] sai dai cewa wasu adadi daga cikiksu an ciro su daga wasu ziyarori tare da takaice tsayinsu.[125] daga cikin waɗannan ziyarori goma sha ɗaya, an naƙalto uku daga Imam Sadiƙ (A.S)[126] sannan akwai shakku da kokwantu cikin danganta ba'arinsu ga ma'asumai.[127]

Cikin waɗannan ziyarori, an yi amfani da lafuzza na girmamawa ga Sayyidina Abbas (A.S), kalmomi misalin Abdus-salih, da kuma wanda ya sallama tare da miƙa wuya ga halifan Manzon Allah (S.A.W), kuma ya gasgata shi, wand aya ksance mai cia alƙawari gare shi, mai biyayya ga Allah da Manzon Allah da A'imma (A.S), wanda ya kasance ya yi aiki misalin sahabban yaƙin badar masu jihadi kan tafarkin Allah.[128] haka zalika wasu ba'arin amsu bincike tare da dogara kan wasu gaɓoɓi daga ziyaratu nahiya muƙaddasa[Tsokaci 2] ziyara ce ta Sayyidina Abbas (A.S0, sun bayyana cewa wannan alama ce kan girman muƙamin da yake da shi daga bakin Imam Zaman (A.F).[129]

Karamomin Sayyidina Abbas (A.S)

Karamomin Abbas sun shahara a tsakankanin ƴan shi'a, akwai ƙissoshi masu yawa daga warkar da marasa lafiya ko warware matsaloli cikin tawassuli da Sayyidina Abbas (A.S) littafin "Dar Kinare Alƙama Karamat Al-Abbasiyya" ya kawo ƙissoshi guda 72 daga karamomin Abbas.[130] Rabbani Khalkhali shi ma cikin littafin "Cehre Derakhshan ƙamar Bani Hashim" ya tattaro karamomi kusan 800 daga Abbas (A.S) cikin kowanne mujalladi ya naƙalto ƙissa fiye da guda 250, tare a haka ba'arin waɗannan ƙissoshi ya yi maimaici cikin naƙalinsu. A rubtun waɗannan madogarai haƙiƙa karamomin Sayyidina Abbas (A.S) bas u keɓantu da ƴan shi'a ba, haka zalika an naƙalti karamominsa cikin mabiyan sauran mazhabobi da addinai daga ahlus-sunna, kiristoci, kilimiyan da zartush masu bautar wuta.[131]

Allaon Zanen Hotan Marikin Tutar Karbala wanda Mahmud Farshiciyan Ya yi

Abbas Cikin Al'adun Shi'a

Ya shahara cewa ƴan shi'a bayan ma'asumai sha huɗu (A.S) suna da ƙarfaffar alaƙa ta soyayya mai tarin tare da Sayyidina Abbas (A.S), sun yi Imani yana da babban muƙami a wurin Allah.[132] Muhammad Bagdadi cikin littafinsa ya keɓance fasali guda game da alaƙar ƴan shi'a da Abul Fadli Abbas (A.S) haƙiƙa tsananin soyayya da ƙauna tsakanin ƴan shi'a da Abbas wani abu ne da yake ya fi rana bayyana,[133] wannan alaƙa da ɗanfaruwa ya kasance sababin da ya sanya Abbas yake da matuƙar tasiri tare da muhimmi matsayi a cikin al'adun ƴan shi'a cikin tawassuli, ta'aziyya da tamsiliyya.

Tawassuli Da Sayyidina Abbas (A.S)

Sakamakon matsayi na musammam da Abbas yake da shi a wurin ƴan shi'a,[134] mutanen suna tawassuli da shi da bakance cikin neman biyan buƙatunsu. haka kuma an naƙalto ba'arin karamomin Abbas cikin haƙƙin ahlus-sunna, kilimiya da armeniyawa.[135]

Ta'ziyyar Ranar Tasu'a

Cikin makokin mazhaba a kwanakin 10 na watan muharran, 9 ga watan muharram ana kiran ranar tasu'a da ranar ta'aziyyar Sayyidina Abbas (A.S), bayan ranar ashura, ranar tasu'a ta kasance mafi muhimmancin lokutan shirya ta'aziyya na ƴan shi'a a cikin masallaci, hai'o'i da wuraren makoki, a ƙasar Iran da ba'arin wasu ƙasashen musulmi wannan ta tara ga muharram rana ce ta hutu a hukumance.[136] ɗaya daga cikin shirye-shirye da ake gudanar da shi a kodayaushe shi ne karatun waƙen ta'aziyya, ana yinsu cikin shakali da gida biyu, jama'a na farko za su karanta ɓarayi na farko, jama'a na biyu za su ci gaba kan ɓarayi na biyu.

Ya ku ahalin harami haƙiƙa ma'abocin tuta bai zo ba. Mariƙin tuta bai zo ba Mai kawowa Husaini (A.S) ruwa shugaba sadauki bai zo ba, mariƙin tuta bai zo ba.[137]

Ku duba: Ya Ku Ahalin Harami Mariƙin Tuta Bai Zo Ba

Ranar Abbas a garin zanjan: kowacce shekara a lokacin faɗuwar rana a ranar 8 takwas ga watan muharram, gungun jama'a masu tari yawa daga ƴan shi'a suna fitowa su yi jerin gwano su taru tsakanin husainiyya a'azam zanjan zuwa haramin Imam Zadeh Sayyid Ibrahim a garin da yake jahar jahar arewacin ƙasar Iran, suna taruwa tare da karanta ta'aziyya, kan asasin ba'arin rahotanni a shekarar 96 an yanka hadaya da bakance dabbobi fiye da 9700. Sa shekarar 95 kuma an yanka fiye da dabbobi 12000 an ciyar da masu ta'aziyya a wannan taro,.[138] cikin shekaru na baya-baya nan a kowacce shekara fiye da mutane dubu ɗari biyar suke shiga wannan taro, wannan taro na Imani ɗayane daga al'adun addini a hukumance a ƙasar Iran.[139]

Zikirin Ya Kashiful Al-Karbi

Zikirin «یا کاشفَ الکَرْبِ عنْ وَجهِ الْحُسَین اِکْشِفْ کَرْبی بِحَقِّ أَخیکَ الحُسَین» (Ya mai yaye baƙin ciki da damuwa daga fuskar Husaini, ka yaye min damuwata don haƙƙin ɗan'uwanka Husaini) ɗaya daga cikin tawassuli da ake yi da Sayyidina Abbas (A.S) wannan tawassuli ya shahara, wasu lokuta ana wasicci da yinsa ƙafa 133Cite error: Invalid <ref> tag; refs with no name must have content sai dai cewa tare da haka ba naƙalto wannan zikiri ba cikin madogaran hadisai na shi'a.[140]

Al'adu Da Alami

  • Saƙƙayi: ɗaya daga cikin al'adu karanta falaloli a kwanakin ta'aziyya musammam ranar tasu'a da ashura a ƙasar Iran. wannan al'ada wani lokaci ana yinta ta hanyar rera waƙoƙin juyayi na gama gari wani lokaci kuma ta hanyar shayar da masu ƙishirwa cikin hanyar ta'aziyya cikin taron maukibobi. A tsari na farko tana da waƙoƙi da karatun ta'aziyya keɓantattu, a tsari na biyu kuma masu ɗauke da jakar shayar da ruwa suna sanya keɓantattun tufafi tare da gorar ruwa ko jakar ruwa suna shayar da masu ta'aziyya.[142] masu halartar wannan taron ta'aziyya suna yin shigar mai shayar da ruwa tare da yin shiga irin ta mai shayar da ruwa a karbala, suna rataya gorar ruwa a kafaɗa wace take cike da ruwa, su yi ta kai kawo tsakanin masu ta'aziyya suna zuba musu ruwa a kofi suna basu su sha, tare da rera waƙoƙi da suke bayyana yadda Imam Husaini (A.S) da sahabbansa suka kasance cikin ƙishi suna neman ruwan da za su sha: ku sha ruwa ku sha ruwa, tsinuwar Allah ta tabbata kan Yazidu, raina fansar makwancin sarkin shahidai..[143] al'adar saƙƙayi shayar da ruwa al'ada ce d ata yaɗu cikin da yawa-yawan garuruwan ƴan shi'ar ƙasar Iran da Iraƙi.[144] tasirin al'adar saƙƙayi a saƙƙakhuneh (Gidan shayar da ruwa) da aka gina su ta kai ga za samu suna ɗauke da sunan Abbas (A.S).[145]
  • Ranstuwa da Abbas (A.S): rantsuwa da Abbas a wurin ƴan shi'a kai hatta ahlus-sunna wani abu a ya samu yaɗuwa da bazuwa, kamar yanda wasu suka naƙalto cewa da yawa-yawan ƴan shi'a suna rantsewa da Abbas domin kawo ƙarshe jayayya da take tsakanin junansu, ta kai ga wasu amawansu suna ganin rantsewa da Abbas ita ce rantsuwa ta gaskiya.[146] ba'arin jama'ar shi'a, suna ƙulla alƙawari da yarjejeniyar aiki da rantsuwa da Abbas(A.S),[147] dalili himmatuwa da damuwa da kulawar ƴan shi'a ta musammam kan rantsuwa da Abbas (A.S) ya samo asali ne daga jarumtakarsa da kishi, cika alƙawari, ladabi da mutumtaka.[148] akwai wasu ba'arin naƙalai game da dogara da rantsuwa da Abbas (A.S) musammam daga ɓangaren ahlus-sunna na ƙasar Iraƙi, daga jumlarsu Hardan tikriti tsohon ministan tsaron ƙasar Iraƙi ya naƙalto cewa tare da Ahmad Hassan bakar (ɗaya daga cikin tsofaffin shugannin Iraƙi) da Saddam da kuma wau adadin mutane sun yi niyya ƙulla yarjejeniya da alƙawari, a ƙoƙarinsu na ƙarfafa alƙawarinsu tare da gudun ha'inci daga wani ɓangare daga cikinsu sun yanke shawarar yin rantsuwa, duk da cewa wasu cikinsu sun bada shawara zuwa ƙabarin Abu Hanifa a yi rantsuwa a can, amma daga ƙarshe sun yi ittifaƙi kan zuwa haramin Sayyidina Abbas (A.S) tare da yin rantsuwa a can.[149]
  • Walimar Abbas: Teburin Abbas ko bakancen Abbas, wani nau'in bakance ne na ƴan shi'a da mata suke shiryawa.[150] cikin wanan walima ana shimfida doguwan tabarmar cin abinci tare da wasu ladubba daga karanta keɓantaccen zikiri, ɗaya daga cikin muhimman walima maf yaɗuwa ita ce walimar Abbas (A.S).[151]
  • Abbasiya ko gidajen Abbas: wasu wurare ne daka gina su domin karatun ta'aziyyar Abba. Wasu ba'ari sun bayyana cewa ana shirya tarurruka daban-daban cikin waɗannan wurara. Ayyukan da ake a wurin sun yi kama da husainiyya.[152]
  • Faratan Yatsu ko alamomi biyar da a ba'arin garuruwan ƴan shi'a suke amfani da su, kansu ana ɗaga tutar, alama ce ta hannuwan Abbas (A.S) da aka datse su, wasu ba'arin ƴan shi'a suka la'akari da wannan alama matsayi ishara zuwa ga mutane biyar da as'habul kisa'i.[154]

Wurare Da Gine-ginai Da Suke Da Alaƙa Da Sayyidina Abbas (A.S)

A ƙasar Iran da Iraƙi akwai wasu wurare da ake girmama su tsawon tarihi, mutane suna kawo bakance da hadayoyinsu wannan wuri, suna masu imani cewa idan suka yi tawassuli da bakance suna samun biyan buƙata.

Haramin Sayyidina Abbas (A.S)

Tushen ƙasida: Haramin Sayyidina Abbas (A.S)
Hannun Abbas, Mukamin Hannunsa Na Hagu

Wurin da aka binne Sayyidina Abbas (A.S) a garin karbala wuri ne da yake da faɗin mita 378 arewa maso gabas da Haramin Imam Husaini (A.S), ɗaya daga muhimman wuraren ziyarar ƴan shi'a, ana kiran filin da yake tsakanin Haramin Imam Husaini (A.S) da Haramin Sayyidina Abbas (A.S) da suna bainal haramaini.[155]

A ra'ayin da yawan malaman tarihi, an binne Abbas (A.S) a mahallin da ya yi shahada kusa da ƙoramar alƙama.[156] saboda Imam Husaini (A.S) saɓanin sauran shahidai shi ba canja masa wuri daga mahallin da ya yi shahada ba, ba a kai jana'izarsa wurin sauran shahidai ba. Ba'arin marubuta misalin Sayyid Abdur-Razaƙ muƙarram sun tafi kan cewa dalili da ya sanya Imam Husaini (A.S) bai kai jana'izar Sayyidina Abbas (A.S) tantinan sansaninsu ba, bawai ya kasance sakamakon Abbas da kansa ya nemi hakan ba, ko kuma rashin ƙarfin jiki a Imam zai ɗauko shi sakamakon rauni da ciwukan da suke tare da Imam, a a shi Imam Husaini (A.S) ne yake so ɗan'uwansa ya kasance yana da Haramin mai zaman kansa a ware daga sauran ƙaburburan shahidai,[157] sai dai cewa Sayyid muƙrim bai kawo madorarsa ba kan wannan magana tasa.

Muƙamin Tafin Hannun Abbas

Tushen ƙasida: Tafin Hannun Abbas (A.S)

Muƙamin tafin hannun Abbas sunan wurare guda biyu, an ce a wanann wuri ne aka datse hannuwan Abbas suka faɗi a ƙasa, waɗannan wurare biyu suna nan a ɓangaren arewa maso gabas da kudu maso gabs daga wajen haramin Sayyidina Abbas (A.S), cikin ƙofar shiga haramin akwia wasu lunguna guda biyu suna nan wajen, a wannan wuri an yi wata alama mutane suna zuwa ziyara.[158]

Sawun Taku, Gidan Shayar Da Ruwa Da Saƙanfar

Rubutun Riwaya Game da Sayyidina Abbas A Kan Ginin SIkakhuneh Na Garin Shahre Rida[159]

Akwai Sawun tattaki daban-daban a ƙasar Iran da suke ɗauke da sunan Abbas (A.S) wurare da mutane suke kai bakance tare da ayyuykan ibada a wannan wurare domin neman biyan buƙata.[160] daga jumlar waɗannan wurare za a iya ishara da Sawun taku na Simnan, Huwaiza, Busheher da Lar Nazargahi.[161] a cewar Khalkhali, a garin lar nazargashi akwai sawun taku da ahlus-sunna wannan gari suke zuwa tare da iyalansu su kai bakance domin neman biyan buƙata.[162]

  • Siƙakhuneh: ɗaya daga cikin tambari da alami a wurin ƴan shi'a akwai siƙakhuneh (ɗakin Famfunan ruwan sanyi) siƙakhuneh wani ɗan ƙaramin wuri ne da ake tanadarsa a kan hanyoyi domin shayar da ruwa ga masu wuce da niyyar neman lada, siƙakhuneh cikin al'adun shi'a wani abu ne da yake tunatar da shayar da ruwan da Sayyidina Abbas (A.S) ya yi a lokacin waƙi'ar karbala, da wannan ne ake cancaɗawa waɗannan wurare ado da zanen sunayen Imam Husaini (A.S) da Sayyidina Abbas (A.S).[163] wasu ba'ari domin neman biyan buƙatarsu suna kunna kyandir da ɗaura zare a wannan wurare.[164] akwai siƙakhuneh masu yawa da sunan Abbas a sassan duniya.[165]
  • Siƙanifar ko Saƙi nifar ko saƙitalar suna ne na wasu gine-ginen gargajiya a yankunan jahar mazandaran a ƙasar Iran, wurare ne da ake amfani da su domin shirya makoki da ta'aziyya da kuma ajiye bakance, waɗannan gine-gine yawanci ana gina su ne kusa da wuraren ibada misalin masallaci da husainiyoyi, siƙanfar Sayyidina Abbas (A.S) da ake danganta su da shi wasu kuma suna kiransu da sunan Abul fadli..[166]
Sikanifar

Hotan Fuskar Abul Fadli Abbas (A.S)

Akwai al'adar zanen fuska wurin amawan ƴan shi'a da suke danganta shi ga fuskar Sayyidina Abbas (A.S) waɗannan zane-zanen hotuna ana amfani da su a wuraren taruka da maukibobi da hai'ao'i na ta'aziyya, sai dai cewa da yawa daga maraji'an taƙlidi basu aminta da danganta waɗannan zanen hotuna ga Sayyidina Abbas (A.S) duk da cewa suna ganin amfani da waɗannan zanen hotunan a wurare tarukan addini idan babu duk wani abu zai haifar da cin fuska ba to babu matsala a shari'ance, sai dai cewa tare da haka sun yi nasiha da ƙauracewa amfani da waɗannan zane-zanen hotuna.[167]

Shahararren Hoto da aka jingina ga Sayyidina Abbas (AS)

A shekarun baya bayan nan an yi shirya fima fimai guda biyu da suka ƙunshi tarihin waƙi'ar karbala sunayensu: Mukhtarname da Rastakhiz, gaɓar da take nuna fuskar Sayyidina Abbas (A.S) a cikin waɗannan fima sakamakon nuna rashin amincewa da maraji'ai suka yi kan nuna fuskar Sayyidina Abbas (A.S) hakan ya tilasta masu shirya fim ɗin cire wannan gaɓa..[168] shima fim na biyu watu Rastakiz da wannan dalili ne ya rasa izinin fitar da shi.[169][Tsokaci 3]

Fihirisar Littafi

Game da Sayyidina Abbas (A.S) an rubuta litattafai masu yawan gaske, ba'arinsu sun kasance kamar haka: 1.Zindigani ƙamar Bani Hashim: zuhur ishƙi a'ala, na badrud-dini, Tehran mahtab shekara bugawa 1382 h. shamsi. 2.Saƙi Khuban: sharhin rayuwar Sayyidina Abul Fadli Abbas (A.S), na Muhammad Haƙƙayi Araki, ƙum, Nashar Murtada, shekarar 1376. H. shamsi. 3.Zindigani Hazrat Abul fadli Al-Abbas Alamdar Karbala, na Rida Dashti, Tehran, Mu'assasatu Pazineh, 1382. h, shamsi. 4.Cehreh Dirakshan ƙamar Bani Hashim Abul Fadli Al-Abbas, Ali Rabanni Khalkhali, ƙom, Maktab Al-husaini, shekara ta 1378. h. shamsi. 5.Abul ƙirba: sharhin rayuwar Sayyidina Abbas (A.S), na Majid Zujaji Mujarrad Kashani, Tehran, subhan, shekara ta 1379. h. shamsi. 6.Abbas (A.S) Sepahsalar Karbala: tarihin rayuwar Abbas. Na Shabgahi shabastari, Tehran, harufiyya, shekara ta 1381. h, shamsi. 7.Abbas Bin Ali (A.s), na Jawad Muhaddism lamba ta 9 daga silsilar sanin ababen koyi, Intisharat Bustan Kitab ƙom, bugu na 8 shekara 1393.h, shamsi.[170] 8.Abul Fadli Al-Abbas (A.S): bincike cikin rayuwar da kamannin Abbas Bin Ali (A.S), na Jawadkharmiyan, Nashar rahe sabze, bugu na farko. Shekara ta 1386, h, shamsi.

Bayanin kula

  1. Khormian, Abulfazl al-Abbas, 2006, shafi na 25.
  2. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 AH, shafi na 73-75; Mahmoudi, Mah Be Ghorob, 1379, shafi na 38.
  3. Chalkowski, "Abbas Javanmard wa Deler," shafi na 373.
  4. Mahdavi, A'alam Isfahan, 1386 AH, juzu'i na 1, shafi na 110.
  5. Amin, Sanannen Shi'a, 1406 BC, juzu'i na 7, shafi na 429; Qomi, Nafs al-Mahmoum, 1376 AH, shafi na 285.
  6. Bukhari, Sirrin Al-Silsila Al-Alawiyyah, 1382H, shafi na 88; Ibn Anabah, Umdat al-Talib, 1381 BC, shafi na 357; Muzaffar, Masusu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 1, shafi na 105.
  7. Mousavi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, shafi 177; Urdubadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 52-53; Khorasani Qaini Birjandi, Kebrit al-Ahmar, 1386 AH, shafi 386.
  8. Al-Arbadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 52-53.
  9. Abul Faraj Esfahani, Muqatil al-Talbeyin, 1408H, shafi na 89. Ibn Namai Hali, Muthir Al-Ahzan, 2013, shafi na 254.
  10. Muzaffar, Masusu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 12.
  11. Mousavi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, Juzu'i na 1, shafi na 138.
  12. Beheshti, Qahraman Alqama, 1374 AH, shafi 43; Muzaffar, Masusu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 12.
  13. Baladhari, Ansab al-Ashraf, 1417 BC, juzu'i na 2, shafi 192; Tabarsi, A’lam Al-Wari bi’Ilam Al-Huda, 1390 AH, shafi 203; Abu al-Faraji al-Isfahani, Muqatil al-Talibin, 1358 AH, shafi 55; Beheshti, Qahraman Alqama, 1374H, shafi na 43.
  14. Dehkhoda, Lughnama Dehkhoda, 1377 AH, juzu'i na 11, shafi 17497.
  15. Muzaffar, Mausu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 12.
  16. Dehkhoda, Lughnama Dehkhoda, 1377 AH, juzu'i na 11, shafi 17037.
  17. Duba: Muzaffar, Masou'at al-Alaqmi, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 14-20; Beheshti, Batal Alqamah, 1374, shafi na 45-50; Hadimanesh, "Kunyeha wa laqabhaye Hazrat Abbas (a.s.)", shafi na 106.
  18. Abul Faraj al-Isfahani, Muqatil al-Talbiyin, 1408 AH, shafi 90; Ibn Namai Hali, Muthir Al-Ahzan, 2013, shafi na 254.
  19. Muhammad Ray Shahri, Danishnameh Imam Husaini (a.s), 1388H, juzu'i na 7, shafi na 79.
  20. Naseri, Mauld al-Abbas bin Ali (AS), 1372, shafi na 30.
  21. Baghdadi, Al-Abbas, 1433H, shafi na 20.
  22. Beheshti, Qahraman Alqama, 1374 AH, shafi na 48; Sharif Qureshi, Zandaghani Hazrat Abbas, 1386 AH, shafi na 36-37.
  23. Muzaffar, Mausu'atu Batal al-Alkami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi 14; Amin, Ayan al-Shia, 1406 AH, juzu'i na 7, shafi na 429; Tabari, Tarikh Al’umam wa Al-Muluk, 1967, juzu’i na 5, shafi na 412-413; Abul Faraj al-Isfahani, Muqatil al-Talbiyin, 1408H, shafi na 117-118.
  24. Tomeh, Tarikh al-Hussein wa al-Abbas, 1416H, shafi na 238.
  25. Qomi, Nafs al-Mahmoum, al-Maktab al-Haydariyyah, shafi na 304.
  26. Muzaffar, Mausu'atu Batal al-Alakami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 108-109.
  27. Ibn Shahr Ashub, Manaqib Al Abi Talib, Al-Alamiya Press, juzu'i na 4, shafi na 108; Alameh Majlisi, Bihar al-Anwar, 1403 AH, juzu'i na 45, shafi na 40.
  28. «حضرت ابوالفضل علیه السلام کعبه اولیا»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  29. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 AH, shafi na 73-75; Mahmoudi, Mah Be Ghorob, 1379, shafi na 38.
  30. Musawi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1435 AH, shafi na 247-251.
  31. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 AH, shafi na 74.
  32. Urdubadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 61; Mahmoudi, Mah Be Ghorob, 1379, shafi na 31.
  33. Mahmoudi, Mah Be Ghorob, 1379, shafi na 31 da 50.
  34. Naseri, Mauld al-Abbas bin Ali, 1372, shafi na 62; Tomeh, Tarikh Al-Hussein wa Markad Al-Abbas, 1416H, shafi na 242.
  35. Zaghi Kashani, Saqai Karbala, 1379, shafi 89-90; Amin, Ayan al-Shia, 1406 Hijira, juzu'i na 7, shafi na 429.
  36. Ardoubadi, Hayatu Abu al-Fadl al-Abbas, 1436H, shafi na 64
  37. Kolbasi, al-Khasa'isul al-Abasiyya, 1420 AH, shafi na 64-71.
  38. Duba: Naseri, Mold al-Abbas bin Ali, 1372 AH, shafi na 61-62; Khalkhali, Cehere Darakshan Qamar Bani Hashem, 1378, shafi na 140.
  39. Khormian, Abulfazl al-Abbas, 2006, shafi na 45.
  40. Zubiri, Nasab Quraysh, 1953, juzu'i na 1, shafi na 79; Zaghi Kashani, Saqai Karbala, 1379, shafi na 98.
  41. Misali, duba: Baghdadi, Al-Mohbar, Dar al-Afaq al-Jadideh, shafi na 441; Talmsani, Al-Jawhara, Ansari, shafi na 59.
  42. Misali, duba: Ibn Sufi, al-Majdi, 1422H, shafi na 436
  43. Baghdadi, Al-Mohbar, Dar al-Afaq al-Jadideh, shafi na 440-441.
  44. Ibn Sufi, al-Majdi, 1422 AH, shafi na 436.
  45. Baghdadi, Al-Mohbar, Dar al-Afaq al-Jadideh, shafi na 441.
  46. Muzaffar, Mausu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 3, shafi na 429.
  47. Rabbani Khalkhali, Dharakhshan Qamar Bani Hashim, 1378 AH, juzu'i na 2, shafi na 123.
  48. Rabbani Khalkhali, Dharakhshan Qamar Bani Hashim, 1378 AH, juzu'i na 2, shafi na 118; Mahmoudi, Mah Big Group, 1379 AH, shafi na 89.
  49. Rabbani Khalkhali, Dharakhshan Qamar Bani Hashim, 1378 AH, juzu'i na 2, shafi na 118.
  50. Rabbani Khalkhali, Dharakhshan Qamar Bani Hashim, 1378 AH, juzu'i na 2, shafi na 118.
  51. Haeri Mazandarani, Ma'ali al-Sabatin, 1412 AH, juzu'i na 2, shafi:437; Mousavi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, shafi 242; Khorasani Qaini Birjandi, Kebrit al-Ahmar, 1386, shafi.385.
  52. Mousavi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, shafi 242; Khorasani Qaini Birjandi, Kebrit al-Ahmar, 1386, shafi.385.
  53. Mousavi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, shafi 242; Khorasani Qaini Birjandi, Kebrit al-Ahmar, 1386, shafi.385.
  54. «بررسی ادعای حضور حضرت ابوالفضل در صفین»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  55. > Urdubadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 55
  56. Sharif Qureshi, Zandaghani, Hazrat Abu al-Fadl al-Abbas, 1386 AH, shafi na 124.
  57. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 AH, shafi na 73-75; Duba kuma: Muzaffar, Masou'at al-Alaqami, 1429 AH, juzu'i na 1,2 da 3; Musawi Muqaram, al-Abbas (AS), 1427 AH; Haeri Mazandarani, Ma'ali al-Sabatin, 1412 AH; Khorasani Qaini Birjandi, Kebrit al-Ahmar, 1386 AH; Tomeh, Tarihin Al-Hussein da Masallacin Al-Abbas, 1416H; Ibn Jozi, Tazkira Al-Khwas, 1418H; Urdobadi, Musouah al-Allameh al-Ordobadi, 1436 AH; Sharif Qurashi, Rayuwar Hazrat Abulfazl al-Abbas, 2006; Al-Khwarizmi, Wafatin Al-Hussain, 1423H, Juzu'i na 1; Ibn Atham al-Kufi, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 4 da 5.
  58. Yunsian, Khatib Kaaba, 2006, shafi na 46.
  59. Yunsian, Khatib Kaaba, 2006, shafi na 46.
  60. Yunsian, Khatib Kaaba, 2006, shafi na 46-48
  61. Jahanbakhsh, “SGunjineh noyafteh ya wahami bar yafteh?”, shafi 28-56.
  62. Balazri, Ansab al-Ashraf, 1417 AH, juzu'i na 3, shafi na 187; Abul Faraj al-Isfahani, Muqatil al-Talbiyin, 1408 AH, shafi 90; Mofid, Al-Arshad, 1413 AH, juzu'i na 2, shafi na 95; Bukhari, Sir Al-Silsilah Al-Alawiyyah, 1382 AH, shafi na 88-89.
  63. Qomi, Nafs al-Mahmoum, al-Maktab al-Haydariyyah, shafi na 306.
  64. Abu Mokhnaf, Maktal al-Hussein, 1364, shafi na 98 da 99. Tabari, Tarikh Tabari, Mu’assasar Al-Alami, juzu’i na 4, shafi na 312; Abul Faraj, Muqatil al-Talbeyin, 1970, shafi na 117; Khwarazmi, wafatin al-Hussein, 1418H, juzu'i na 1, shafi na 346 da 347; Dinouri, Al-Akhbar al-Twal, 1960, shafi na 255; Ibn Atham, al-Futuh, 1411H, juzu’i na 5, shafi na 92.
  65. Abu Mokhnaf, Wafatin al-Hussein, shafi na 103 da 104; Tabari, TarikhTabari, Mu’assasar Al-alami, juzu’i na 4, shafi na 314. Ibn Atham, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 5, shafi na 94; Ibn Athir, al-kamal fi al-tarikh, 1399 AH, juzu'i na 4, shafi na 56; Ibn Kathir, al-Badaiya wa al-Nahaiya, 1408H, juzu'i na 8, shafi na 190.
  66. Abu Mokhnaf, Maktal al-Hussein, shafi na 104. Tabari, Tarikh Tabari, Mu’assasar Al-Alami, juzu’i na 4, shafi na 315; Sheikh Mofid, Al-Irshad, 1413 AH, juzu'i na 2, shafi na 89; Tabarsi, al-Maadi al-Wari, Dar al-Katb al-Islamiya, juzu'i na 1, shafi na 454; Damascus, Javaher al-Mutaleb, 1416 AH, juzu'i na 2, shafi na 281.
  67. Ibn Atham, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 5, shafi na 94
  68. Ibn Kathir, al-Bidaya wa al-Nihaya, 1408H, juzu'i na 8, shafi na 190.
  69. Salehi Hajiabadi, Shuhada'u Nineveh, 2006, shafi na 40.
  70. Abu Mokhnaf, Maktal Al Hussein, 1364, shafi 175; Abu Mokhnaf, Waqqa al-Taf, 1367, shafi na 245; Tabari, Tarihin Tabari, Mu’assasar Al-alami, Juzu’i na 2, shafi na 342.
  71. Sheikh Mufid, Al-Irshad, 1413 BC, juzu'i na 2, shafi na 109; Tabarsi, Alam Al-Wara, Dar Al-Kutub Al-Islamiyyah, shafi na 248; Ibn Nama, Muthīr al-Hazan, 1369 AH, shafi na 5; Ibn Hatim, Al-Durr Al-Nazim, Bugawa na Musulunci, shafi na 556.
  72. Ardoubadi, Masusu'atu Allama Ardoubadi, 1436 BC, juzu'i na 9, shafi na 106.
  73. Abu Mokhnaf,Maktale al-Hussein, shafi na 174 da 175. Tabari, Tarihin Tabari, Cibiyar Al-Alami, juzu'i na 4, shafi na 342.
  74. Muqrim, Al-Abbas (A.S), 1427 BC, shafi na 184-186; Sharif Qureshi, Zandaghani Hazrat Abbas, 1386 AH, shafi na 221-222.
  75. Duba Salehi Hajiabadi, Shuhada'u Nineveh, 1396, shafi na 41-45.
  76. Dubi: Kolbasi, Khasa'isu Abbasiyya, 2007, shafi na 181-188; Khormian, Abolfazl al-Abbas, 2006, shafi na 106-112; Urdubadi, Masusu'atu Allama Al-Ardubadi, 1436 AH, Juzu'i na 9, shafi na 219-220; Muzaffar, Masusu'atu Batal al-Alakami, 1429 AH, juzu'i na 3, shafi na 175-176.
  77. Khwarazmi, Muqtal al-Hussein (a.s.), 1374, juzu'i na 2, shafi na 34; Ibn Ethum al-Kufi, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 5, shafi na 114; Muzaffar, Musawat Batal al-Alqami, 1429 AH, Juzu'i na 3, shafi na 175-176.
  78. Qomi, Nafs al-Mahmoum, Al-Hydariyah Library, juzu'i na 1, shafi na 304.
  79. Shaarani, Dam’ al-Sajjum, tarjamar Nafs al-Mahmoum, 1374 AH, shafi na 183.
  80. Muzaffar, Encyclopedia of Batal al-Alakami, 1429 AH, juzu'i na 3, shafi na 175; Kolbasi, Halayen Abbasiyeh, 1387, shafi na 187; Urdubadi,Mausu'atu Allama Al-Ardubadi, 1436 AH, Juzu'i na 9, shafi na 220; Khormian, Abulfazl al-Abbas, 2006, shafi na 110.
  81. Avini, Fateh Khon, 1390, shafi na 71.
  82. Muzaffar, Mausu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 3, shafi na 172.
  83. Duba: Khwarazmi, Maktal al-Hussein, 1423 AH, Juzu'i na 1, shafi na 345-358; Ibn Atham al-Kufi, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 5, shafi na 120-84; Sheikh Mufid, Al-Irshad, 1428H, shafi na 338; Sabbat Ibn Juzi, Tazkira Al-Khawas, 1426 AH, Juzu'i na 2, shafi na 161; Tabarsi, sanarwar Alvari, 1417 AH, juzu'i na 1, shafi 457; Baghdadi, Al-Abbas, 1433 AH, 73-75.
  84. Urdubadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 192-194.
  85. Sheikh Mofid, Al-Arshad, 1413 AH, juzu'i na 2, shafi na 109-110.
  86. Duba: Abu Mokhnaf, Waqqa al-Taf, 1433 AH, shafi 245.
  87. Balazri, Ansab al-Ashraf, 1417 Hijira, juzu'i na 3, shafi na 201 da juzu'i na 13, shafi na 256.
  88. Majlisi, Bihar al-Anwar, 1403 AH, juzu'i na 45, shafi na 40.
  89. Sayyid Ibn Tavus, Iqbal al-Amal, 1409, juzu'i na 2, shafi na 574.
  90. Duba: Ibn Shahr Ashub, Manaqib Al Abi Talib, 1376 AH, Juzu'i na 3, shafi na 256; Muzaffar, Encyclopedia of Batal al-Alakmi, 1429 AH, juzu'i na 3, shafi na 174-178; Urdubadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 219-220; Khoramian, Abulfazl al-Abbas, 2006, shafi na 106-114. ↑
  91. Ibn Hayyun, Al-Munaqib wa Al-madhalab, 1423 AH, shafi na 309 da 310.
  92. Khwarazmi, Maktale Al-Hussein (A.S), 1374, juzu'i na 2, shafi na 34; Muzaffar, Mausu'atu Batal al-Alakami, 1429 AH, juzu'i na 3, shafi na 178; Ibn Atham al-Kufi, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 5, shafi na 98; Khormian, Abulfazl al-Abbas, 2006, shafi na 113.
  93. Khwarazmi, Maktal al-Hussein (AS), 1374, juzu'i na 2, shafi na 34.
  94. Misali, duba: Ibn Hayyun, Sharh al-Akhbar, 1409 AH, juzu'i na 3, shafi na 194; Tabarsi, A'alamul Alvara, 1417 AH, juzu'i na 1, shafi na 395; Bukhari, Sir Al-Silsilah Al-Alawiyyah, 1382 AH, shafi 89; Ibn Anba, Umada Talib, 1417H, shafi na 327.
  95. Tareehi, Al-Muntakhab, 2003, shafi na 307.
  96. Majlisi, Bihar al-Anwar, 1403 AH, juzu'i na 45, shafi na 41.
  97. Chaiqian, A Ashkaha Prizid (Diwan Hassan), 1363 AH, shafi na 210. ↑
  98. Urdubadi, Hayat Abi al-Fazl al-Abbas, 1436 AH, shafi na 222-225.
  99. آیا حکایت ایثار حضرت ابوالفضل(ع) ریشه تاریخی ندارد؟. پایگاه یادگارستان.
  100. Muzaffar, Mausu'atu Batal al-Alakami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi 11-12; Kolbasi, Khasa'isul al-Abasiyyah, 2007, shafi na 107-108, 123 da 203; Musawi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, shafi 130.
  101. Musawi Muqaram, Al-Abbas, 1427H, shafi na 158.
  102. Al-Samatami, Jafar, Al-Anwar Al-Alawiyya.
  103. Duba: Kolbasi, Khasa'isul Al-Abasiyeh, 2007, shafi na 123; Beheshti, Jarumin Alqamah, 1374, shafi na 103 da na 107.
  104. Allama al-Majlisi, Bihar al-Anwar, juzu'i na 46, shafi na 212.
  105. «متن کامل شعر ای حرمت قبله حاجات ما»، سایت عقیق.
  106. Muzaffar, Mausu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 355-356; Mahmoudi, Mahe Bi gurub, 1379 AH, shafi 97. ↑
  107. Zafar,Mausu'atu Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 355-356; Baghdadi, Al-Abbas, 1433 BC, shafi na 71-73.
  108. Kalbasi, Khasa'isu Al-Abbasiyah, 1387 AH, shafi na 107-109; Muzaffar, Encyclopedia of Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 94.
  109. Samawi, Ibsar Al-Ain fi Ansar Al-Hussein, juzu'i na 1, shafi na 63.
  110. Tohme, Tarikh Markad Hussaini wa Abbas, 1416 BC, shafi na 236; Muzaffar, Encyclopedia of Batal Alqami, 1429 AH, juzu'i na 2, shafi na 94.
  111. Kalbasi,Khasa'isu Al-Abbasiyah, 1387H, shafi na 109.
  112. Tohme, Tarikh Markad Hussaini wa Abbas, 1416 BC, shafi na 236.
  113. Khorramian, Abu al-Fadl al-Abbas, 1386 AH, shafi na 159.
  114. An ruwaito ta: Khorramian, Abu al-Fadl al-Abbas, 1386 AH, shafi na 123-126.
  115. Sheikh Mufid, Al-Irshad, 1388, juzu'i na 2, shafi na 90.
  116. Muzaffar, Mqusu'at Batal al-Alqami, 1429 AH, Juzu'i na 3, shafi na 178; Ibn Ithim al-Kufi, al-Futuh, 1411 AH, juzu'i na 5, shafi na 98; Khwarazmi, Muqtal al-Husayn (a.s.), 1374, juzu'i na 2, shafi na 34.
  117. Andalib, Sarullah, 1376, shafi na 247.
  118. Sheikh Saduq, Khisal, 1410 AH, shafi na 68.
  119. Sheikh Saduq, Khisal, 1410 AH, shafi na 68.
  120. Bukhari, Sir Al-Silsilah Al-Alawiyyah, 1382H, shafi na 89.
  121. Ibn Anba, Umdatul Talib, 1381H, shafi na 356.
  122. Musawi Muqarim, Maktal al-Husayn, 1426H, shafi na 337.
  123. https://javadi.esra.ir/fa/w/بمناسبت-ولادت-با-سعادت-قمر-بنی-هاشم-ع-و-روز-جانباز/-
  124. Duba: Khurmian, Abul Fazl al-Abbas, 1386, shafi na 181-321.
  125. Khurmian, Abul Fazl al-Abbas, 1386, shafi na 321.
  126. Duba: Khurmian, Abul Fazl al-Abbas, 1386, shafi na 282, 304 da 305.
  127. Duba: Khurmian, Abul Fazl al-Abbas, 1386, shafi na 317
  128. Duba: Khurmian, Abul Fazl al-Abbas, 1386, shafi na 283.
  129. Duba: Khurmian, Abul Fazl al-Abbas, 1386, shafi na 123-126.
  130. Duba: Mahmoudi, Dar Kinare Alqamah, 1379. ↑
  131. A taqaice shi: Rabbani Khalkhali, Cehereh Darakhshan Qamar Bani hashim, 1380H.
  132. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 BC, shafi na 149.
  133. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 BC, shafi na 149.
  134. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 BC, shafi 151; Kalbasi, Khasa'isul Al-Abbasiyah, 1387H, shafi na 213-214.
  135. Rabbani Khalkhali, Cehahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 2, shafi 267; Kalbasi, Halayen Al-Abbasiyah, 1387H, shafi na 214.
  136. Mazaheri, Farhang Sugh Shi’i, 1395 AH, shafi na 110-111.
  137. «خدا تو این مداحی‌ها نیست»، روزنامه صبح نو.
  138. «یوم العباس در زنجان؛ بزرگ‌ترین میعادگاه عاشقان حسینی در کشور»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  139. «یوم العباس در زنجان؛ بزرگ‌ترین میعادگاه عاشقان حسینی در کشور»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  140. Rabbani Khalkhali, Cehahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1378 AH, juzu'i na 2, shafi na 326.
  141. Mazaheri, Farhang Sugh Shi’i, 1395 AH, shafi na 354-356.
  142. Mazaheri, Farhang Sugh Shi’i, 1395 AH, shafi na 281–283; Rabbani Khalkhali, Cahahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 3, shafi na 182-213.
  143. «سقاخانی»، وبگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  144. Rabbani Khalkhali, Cahahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 3, shafi na 182-213.
  145. Kalbasi, Khasa'isu Al-Abbasiyah, 1387H, shafi na 213-214.
  146. Chalkowski, “Abbas Javanmard Dilir,” shafi na 375.
  147. Baghdadi, Al-Abbas, 1433 BC, shafi na 20.
  148. Kisan kisa, Darya Techene; Tehchene Darya, 1382 AH, shafi na 111-113.
  149. Tikriti, Mazkrat Hardan al-Tikriti, 1971, shafi.
  150. Chalkowski, “Abbas Javanmard wa Deler,” shafi na 374.
  151. Mazaheri, Farhang Sugh Shi’i, 1395 AH, shafi na 274-275.
  152. Rabbani Khalkhali, Cahahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 2, shafi na 243-258.
  153. «نامگذاری روزها و هفته‌های خاص»، وبگاه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  154. Blokbashi, "Mafahim wa namadger dar Tariqat Qadri", shafi 100
  155. «حرم حضرت ابوالفضل العباس (ع)»، وبگاه مرکز تعلیمات اسلامی واشینگتن.
  156. Zaghi Kashani, Saqai Karbala, 1379, shafi na 135.
  157. Musawi Muqaram, Al-Abbas (AS), 1427 AH, shafi na 262-263; Zaghi Kashani, Saqai Karbala, 1379, shafi 135-137.
  158. Alawi, Rahnamay,Rahenama Musawwar safre zirati, ziyarata zuwa Iraki, 1391 AH, shafi 300.
  159. «روایتی از سقاخانه‌ای وقفی به قدمت ۳ قرن»، خبرگزاری فارس.
  160. Rabbani Khalkhali, Cahahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 2, shafi na 247-274.
  161. Rabbani Khalkhali, Cahahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 2, shafi na 247-274.
  162. Rabbani Khalkhali, Cahahrah Derakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 2, shafi na 247-274.
  163. Chalkowski, “Abbas Javanmard wa Deler, shafi na 374.
  164. Atyaby, “Saqakhaneh-i-Isfahan”, shafi na 55-59.
  165. Rabbani Khalkhali, Caharah Dharakhshan Qamar Bani Hashem, 1386 AH, juzu'i na 2, shafi 240-241.
  166. Mazaheri, Farhang Sugh Shi’i, 1395 AH, shafi 280.
  167. Mahmoudi, asa'ilul Jadid az didgahe ulama wa maraji'a, 2008, juzu'i na 4, shafi na 105-107.
  168. «اظهارات احمدرضا درویش پس از توقف اکران رستاخیز»، خبرگزاری ایسنا.
  169. «اظهارات احمدرضا درویش پس از توقف اکران رستاخیز»، خبرگزاری ایسنا.
  170. عباس بن علی علیهما السلام؛ نهمین شماره از مجموعه آشنایی با اُسوه‌ها، پاتوق کتاب فردا.

Tsokaci

  1. و من واساه لا یثنیه شیء * و جاد له علی عطش بماء* الإصفهانی، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۸۹
  2. السَّلَامُ عَلَی الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ، الْمِوَاسِی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ، الْآخِذِ لِغَدِهِ مِنْ أَمْسِهِ، الْفَادِی لَهُ الْوَاقِی، السَّاعِی إِلَیهِ بِمَائِهِ الْمَقْطُوعَهِ؛
  3. bisa rahotanni Kamfanonin yada labaran Jamhuriyar Musulunci, fim din "Restakhiz" a cikin kwafi 9 kawai na karni na 14, a shekara ta 1400, a jajibirin Sha'aban, shekara ta 1443, tare da kwafin kwafisa ya samu an sahhala masa izini fitowa

Nassoshi

  • "Harkin Hazrat Abu al-Fadl al-Abbas (A.S)," Sayit Markaz Talimar Islami Washington.
  • "Izharat Ahmad Reza Darwish, Pas az tawaqquf Akran Rastakhiz", Jaridar Isna, kwanan watan Darj Muttalib: 24 Disamba 1394 AH, mai kwanan wata 4 Disamba 1396 Hijira.
  • "Izharat Ahmad Reza Darwish,Pas az Tawaqquf Akran Restakhiz," labarai na ministan ISNA.
  • "Khoda tu in maddahiha nist," Ruznameh subhe no.
  • Abbas bn Ali, (A.S); Nahmin Shumara, az Majmu'eh Ashnayi wa Usweh, Batuq Kitab Farda.
  • Abu Al-Faraj Al-Isfahani, Ali bin Al-Hussein, Muqatilul Talibin, Ahmed Saqr, Beirut, Al-Alami Publications Institution, 1408 BC/1987 AD.
  • Abu Mikhnaf, Lot bn Yahya, Waq’at al-Taf, edita na Hadi Yusufi Gharvi, Qum, Majma’ Jahani Ahl al-Bait, 1433 BC/1390H.
  • Allama Majlisi, Muhammad Baqir, Bihar Al-Anwar, Beirut, Al-Wafa Foundation, 1403 BC.
  • Amin, Sayyed Mohsen, A'ayanul Shi'a, Beirut, Dar Al-Ta'arif Publications, 1406 BC.
  • Andalib, Hussein, Tharallah, bugun Durrah Haqq, Qum, 1376H.
  • Atyabi, Azam, “Saqakhaneh hay Isfahan”, a cikin mujallar Farhang Mardam, Tabistan 1383 AH, Shamarah 10.
  • Baghdadi, Muhammad bin Habib, Al-Muhabbar, edita ta Elise Lichten-Stetter, Beirut, Dar Al-Afaq Al-Jadedh, Beta.
  • Baghdadi, Muhammad, Al-Abbas bin Ali (A.Si), Karbala, Haramin Husaini, 1433 BC.
  • Baladhari, Ahmed bin Yahya, Jumal min Ansab Ashraf, Suhail Zakkar da Riad Zirkli suka gyara, Beirut, Dar Al-Fikr, 1417 BC - 1996 Miladiyya.
  • Beheshti, Ahmad, Qahraman Alqamah, Tehran, Etilaat Publications, 1374H.
  • Birjandi, Muhammad Baqir, Qahraman alqama. Tehran, Kitab Faroushi Islamiyah, 1377H.
  • Blockbashi, Ali, "Mafahim wa Namadgarha dar tarikat Qaderi" a cikin mujallar Mardamshnassi da Farhang, Janar Iran, Tehran, 1356 AH.
  • Bukhari, Abu Nasr Sahal bin Abdullah, Sirr al-Silsilah al-Alawiyyah, bugun Sayyid Muhammad Sadiq Bahr al-Ulum, Najaf, Laburare Al-Haidariyya, 1382 BC.
  • Chalkowski, Peter, “Abbas Javanmard wa Dilir”, fassara ta: Gholamhossein Saberi, Iraneshnasi, Shamarah 38, Tabistan 1377 AH.
  • Dehkhoda, Ali Akbar, Luggatnameh, Dehkhoda, Tehran, Tehran Danishgah Publications, 1377 AH.
  • Dinori, Abu Hanifa Ahmad bin Daoud, Al-Akhbar Al-Tawal, edita na Abdel Moneim Amer, na Jamal Al-Din Shayal, Qum, Radhi Publications, 1368H.
  • Hadi Manesh, Abu al-Fadl, “Kunye wa laqabhaye Hazrat Abbas (A.S) ,” bugun Mughalban Publishing House, Shamarah 106.
  • Hadimanesh, Abu al-Fadl, “Farzandan wa Nawadegan Hazrat Abbas,” bugun Farhang Kawsar Publishing House, Publications of Holy Astana, Hazrat Masoumeh, 64, 1384 AH.
  • Haeri Al-Shirazi, Sayyid Abdulmajeed, Dhakhirah Al-Darayn fima yataallaq bi masa'ib Al-Hussein, Najaf, Al-Murtazawiyah Press, 1345 BC.
  • Haeri Mazandarani, Muhammad Mahdi, Ma’ali al-Sibtain, Beirut, Al-Nu’man Foundation, 1412 AD,
  • Ibn Anba, Ahmad bin Ali, Umdat al-Talib fi Ansab al-Abi Talib, Kum, Mu'assasa Ansari, 1417 BC.
  • Ibn Anba, Ahmad bin Ali, Umdat al-Talib fi Ansab al-Abi Talib, Najaf, Bina, 1381 BC/1961 Miladiyya.
  • Ibn Atheer, Ali bin Muhammad, Al-Kamil fi Al-Tarikh, Beirut, Dar Sader, 1386 BC.
  • Ibn A’tham al-Kufi, Ahmad bin Ali, Al-Futuh, bugun Ali Shiri, Beirut, Dar Al-Adwaa, babin farko, 1411 BC/1991 Miladiyya.
  • Ibn Hayyun, Numan bin Muhammad, Al-Manaqib wa Al-Matalib, Majid bin Ahmed Atiya, Beirut, Mu'assasa Al-alami, 1423H/2002 Miladiyya.
  • Ibn Hayyun, Numan bin Muhammad, Sharh al-Akhbar fi fada'el A'imma Athar (A.S), Qum, Jami'ar Malamai, babi na farko, 1409 BC.
  • Ibn Jawzi, Yusuf Benqazawghli, Tadhkirat al-Khawas, Kum, al-Sharif al-Radi, 1418H.
  • Ibn Namay Hilli, Jaafar bin Muhammad, Matihir al-Ahzan, wanda Ali Karmi ya fassara, Qum, bugun Haziq, babi na farko, 1380H.
  • Ibn Shahr Ashub, Muhammad bin Ali, Manaqib Al Abi Talib, Najaf, Al-Haidariyah Press, 1376 BC.
  • Ibn Sufi, Al-Majdi fi Ansab Al-Talibin, Qum, Laburaren Ayatullahi Al-Marashi Al-Najafi, 1422 BC.
  • Ibn Tawoos, Ali bin Musa, Al-Lahuf, Kum, Buga Al-Sharif Al-Radi, 1412 BC.
  • Jahanbakhsh, Joya, “Ganji nuyafteh ya wahami bar yaftaeh?”, a cikin mujallar “Aina Phuwsh”, Shamarah 118, Mehr da Aban 1388 AH.
  • Kalbasi Najafi, Muhammad Ibrahim, Khasa'isu Abbas, Laburare Al-Haidariyya, Qum, 1420H.
  • Kalbasi Najafi, Muhammad Ibrahim, Khasa'isu Abbasiyya, Muhammad Iskandari, Tehran, Siam Publications, ya fassara kuma ya inganta shi, 1387H.
  • Khwarazmi, Al-Muwaffaq bin Ahmad, Maktale Al-Hussein (amincin Allah ya tabbata a gare shi), Muhammad Al-Samawi, Qum, Anwar Al-Huda, babi na farko, 1418 BC.
  • Mahdavi, Seyyed Mosleh al-Din, A’lam al-Isfahan, Gholamreza Nasrallah, Isfahan, Sazman Farhangi Tafrihi Shahrdari Isfahan, edita, 1386H.
  • Mahmoudi, Abbas Ali, Mah Bijroup: Zendginama Abu al-Fadl al-Abbas, Tehran, Fayd Kashani, 1379 AH.
  • Mahmoudi, Abbas Ali, Mah Bijroup: Zendginame Abu al-Fadl al-Abbas, Tehran, Fayd Kashani, 1379 AH.
  • Mahmoudi, Sayyid Muhammad Hussein, Dar kinar Alqamah Karamat Al-Abbasiyah, Kum, Nasih Publications, 1379H.
  • Mahmoudi, Seyyed Mohsen, MAsa'il Jadid az Dedgah Ulama wa Maraji'a, da Ramin, Foundation of ‘Ilmi Farhangi Sahib al-Zaman (Allah Ya jikansa da rahama), 1388H.
  • Mazaheri, Mohsen Hossam, Farhang Sugh Shi’i, Tehran, Khaima, 1395 AH.
  • Mousavi Muqram, Sayyid Abdul Razzaq, Al-Abbas (A.S), wanda Sheikh Muhammad Al-Hassoun, Najaf, Laburaren Al-Rawdha Al-Abbasiya ya shirya, 1427 BC.
  • Mousavi Muqram, Sayyid Abdul Razzaq, Al-Abbas Ibn Imam, Amirul Muminina, Ali Ibn Abi Talib, Bina, 1435 BC.
  • Mousavi Muqrim, Sayyed Abdul Razzaq, Maktale Hussein, Al-Khorasan Publications Establishment, Beirut, 1426 BC.
  • Murderikundi, Rahim, Darayau tashneh, Tashneh Darya Hazrat Abu al-Fadl al-Abbas (a.s), Qom, 1382 AH.
  • Muzaffar, Abd al-Wahid bin Ahmad, Mausu'atu Batal al-Alqami, Najaf, Al-Haidariyya Press, 1429 BC.
  • Nasiri, Muhammad Ali, Maulid Abbas Ibn Ali (A.S), Qum, Publications of Sharif Al-Radi, 1372H.
  • Qomi, Sheikh Abbas, Nafs al-Mahmoum fi Musibati Sayyidina Al-Hussein, Qum, Laburare Al-Haidariyya, Beta.
  • Qomi, Sheikh Abbas, Nafs al-Mahmoum, wanda Abu al-Hasan Shaarani ya fassara, Qum, Hajrat, Chap Sum, 1376H.
  • Rabbani Khalkhali, Ali, Caharah Dharakhshan Qamar Banu Hashim Abu al-Fadl al-Abbas, Qum, Publications of the al-Hussein, 1378 AH.
  • Sharif Qurashi, Baqir, Zindgani, Hazrat Abu al-Fadl al-Abbas, fassarar Sayyid Hassan Islami, Qum, Islamic Publications Book, 1386H.
  • Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad, Al-Irshad fi fi marifati Hujajillahi alal Ibad, Hassan Musawi Majab, Qum, Surur Publications, 1388H.
  • Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad, Al-Irshadfi marifati Hujajillahi alal Ibad, Qum, Mawallafi Saeed bin Jubair, babi na farko, 1428 BC.
  • Sheikh Mufid, Muhammad ibn Muhammad, Al-Irshad fi marifati Hujajillahi alal Ibad, Qum, Ganara Sheikh Mufid, babin farko, 1413 BC.
  • Sheikh Saduq, Muhammad bin Ali, Al-Khisal, bugun Ali Akbar Ghafari, Beirut, Al-Alami Publications Institution, babin farko, 1410H/1990 Miladiyya.
  • Sibt Ibn Jawzi, Yusuf bin Husam al-Din, Tadhkirat al-Khawas, bugun Husayn Taqizadeh, Qum, Cibiyar Buga da Buga ta Majalisar Ahlul Baiti ta duniya, babi na farko, 1426 BC.
  • Tabari, Muhammad bin Jarir, Tarikh Al-umam wa Al-muluk, wanda Muhammad Abu al-Fadl Ibrahim ya buga, Beirut, Dar al-Turath, Babin Dom, 1967 Miladiyya.
  • Tabarsi, Fadl bin Hassan, Alam al-Wara bi Alam al-Huda, Qom, Aal al-Bayt Foundation for Heritage Revival, 1417 BC.
  • Tarihi, Fakhr al-Din, Al-Muntakhab fi jam'il marasi wa Alkhutab, Beirut, Al-Alami Publications Foundation, 2003 AD.
  • Tikriti, Abdullah Taher, Hardan's Memoirs a Tikriti, Tripoli, Muzakkara Hardan tikriti, Rarrabawa da Talla, 1983 AD.
  • Tilmisani, Muhammad bin Abi Bakr, Al-Jawhara fi Nasabi Imam Ali wa alihi, Kum, Ansari, Beita.
  • Tohme, Salman Hadi, Tarikh Markad Hussaini wa Abbas, Beirut, Al-alami Publications Foundation, 1416 BC.
  • Urdoubadi, Muhammad Ali, Hayat Abu al-Fadl al-Abbas, Karbala, Dar al-Kafeel, 1436 BC.
  • Yunusyan, Ali Asghar, Khatib Kaaba, Tehran, Aina Zaman, 1386H.
  • Zajaji Kashani, Majeed, Saqa’i Karbala, Tehran, bugun Subhan, 1379H.
  • Zubairi, Musab bin Abdullah bin Musab, Nasab Kuraish, Dar Al-Ma’rif na Bugawa da Bugawa, 1953 Miladiyya.
  • “Yauml Abbas Zanjan; "Buzugtarin Mi'adgahe Ashikan Hossein dar kishwar," Bashgah Khabarnagaran Java.
  • “minti 18 daga Mukhtarnameh, Sansour Shad,” da Fararo suka yi kuka.
  • “minti 18 daga “Mukhtarnameh” Sansour Shad, gidan yanar gizo na labarai na Fararo, ranar littafan Muttalib: 14 Azar 1389 H., ranar Bazdid: 4 Disamba 1396 H.
  • Alavi, Sayyid Ahmad, Rahnamay, musawwar safre ziyarati iraq, Qum, shahararriyar bugu, 1391H.
  • Hadimanesh, Abu al-Fadl, Negahi be Shaksiyat wa amalkarde Hazrat Abbas (A.S) pish az waki’eh Karbala,” bugun Moghablan Publishing House, Shamara 58.
  • Khorasani Qaini Birjandi, Muhammad Baqir, “Kibrit Ahmar: In the Rules of the Minbar,” Tehran, Islamiyah, 1386 B.C.

Awini, Sayyid Murtada, Fath Khun, Oasis, 1390H.